ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਉੱਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਅਤੇ ਫ਼ਾਂਸੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਫਾਇਲਾ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਸ ਕੇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁੱਝ ਫਾਇਲਾਂ ਹਫਤੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰਆਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈਆਂ ਸਨ । ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ 87 ਸਾਲ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਸੀ । ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਸਾਥੀਆਂ ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੁ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਵਿੱਚ 23, ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਵੇਂ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਖਬਰ ਦੀ ਕਲਿਪਿੰਗ, ਸਾਂਡਰਸ ਦੀ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਰਿਪੋਰਟ , ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੁ ਨੂੰ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਰੰਟ ਸਮੇਤ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਦਵਾਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਨ ਵਿੱਚ ਬਰਾਮਦ ਹੋਏ ਪਿਸਤੌਲ ਅਤੇ ਬੁਲੇਟ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ।
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ 27 ਅਗਸਤ , 1930 ਨੂੰ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਕਾਪੀ ਮੰਗਣ ਦੇ ਨਾਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । 23 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਮਿਰਤੂ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਅਖਬਾਰ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਲਈ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਨਾਲ ਵੀ ਸਬੰਧਤ ਹਨ । ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਅਨੋਖੀ ਗੱਲ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ । ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਅਹਿਸਾਨਮੰਦ ਜਾਂ ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਲਿਖਣ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੁਹਾਡਾ ਆਦਿ , ਆਦਿ ਲਿਖਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਭਿਲੇਖ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁੱਝ ਫਾਇਲਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਬਾਕੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ । ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸਬੰਧੀ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਲਾਈ ਗਈ ਸੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਲਾਏ ਜਾਏ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਸ ਸਬੰਧੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਜਲਾਲੂਦੀਨ ਅਕਬਰ ਦੀ ਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜ ਨਰਤਕੀ ਅਨਾਰਕਲੀ ਉਰਫ਼ ਨਾਦਿਰਾ ਬੇਗ਼ਮ ਉਰਫ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਉੱਲ ਨਿਸਾ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਸਥਿਤ ਮਕਬਰੇ ‘ਚ ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੇਸ ਫਾਈਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਲਗਾਈ ਗਈ। ਮਕਬਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਾਪਤ ਲਾਹੌਰ ਸਿਵਲ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵਿਚਲੇ ਪੰਜਾਬ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ‘ਚ ਲਗਾਈ ਗਈ ਇਸ ਨੁਮਾਇਸ਼ ‘ਚ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਲਾਹੌਰ ਸੈਂਟਰਲ ਜੇਲ੍ਹ ‘ਚੋਂ ਰਾਜਸੀ ਕੈਦੀ ਐਲਾਨੇ ਜਾਣ ਉਪਰੰਤ ਏ-ਕਲਾਸ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲੈਣ ਲਈ ਲਿਖੇ ਪੱਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ‘ਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤੁਹਾਡਾ ਸ਼ੁੱਭਚਿੰਤਕ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸਪਾਤਰ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਿਰਫ਼ ‘ਤੁਹਾਡਾ ਆਦਿ ਆਦਿ’ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਹੱਤਿਆਰੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਨਮਾਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
